Chakliba Thammoise Eigini, Magi Natte (Part II)

30359

“CHAKLIBA THAMMOISE EIGINI MAGI NATTE” – Part II

Dr. Moirangthem Jiban Singh

 

[ Read Chakliba Thammoise Eigini, Magi Natte Part I here: https://kanglaonline.in/2014/02/chakliba-thammoise-eigini-magi-natte-part-i/ ]

Asengbagidi “Saroja (Bibi), eina punsigi ahanba oina nungsi fongdok-khiba chanura-ni”. Maga-eiga thengnakhidaba chahi 12-gi matungda, amuk mahak Bangalore-da lei haiba pao fangbadagi mamannabi amadagi number louduna wari sanei. Adubu, mahakna ei kanano haibadudi ningsingba ngamkhidre.  Toubatabu, eigi waheising tabada mahak mapukningda cheirangnaba houkhi. Eibu kanano khangningkhi-uningkhi. Eibu masak khangnaba upai kaya thirak-khi, wahang kaya hanglak-khi. Adubu eina khang-hankhide. Mahakna eibu khangnaba hotnabada maral leijadaba eenao ‘Kiran-busu’ chennaraklibani. Kiran-gi call-du hek thamkhibaga ei Saroja-da amuk call tousillaga……..

wari_love

Krishnananda: Bibi, nangsisu angakpanihe! Chaore-sangle, leisabi mapungsu fare, fana gyan tarabra khallubani, taramdri! Nangna eibu ningsingba ngamdre, eemannaba kharagi maming hairak-u haibaduda ‘Kiran’ hainasu pankhiba yai. Adubu, madi eemannaba natte, maming mannaba oiramgani. Meegi machaduda keidou-bagi cheirurino? Nangna cheiruba, Kiran kouba angang-do houjik eingonda call touraklammi, angang-do mathawai nungaikhidre. Gyan khara taro. Hayeng ei nanakta lakke, ningthina wari sannasi.

Saroja: Ei nahakpu kanano haibadumadi khara-khara laksinba ngamle. Toubatabu nasaktudi ningsingba ngamdre.

Krishnananda: Kamdouna? Karamba upaina nang eibu laksinba ngamliba? Fare nangna leiribase Bangalore-gi karamba mafamdano? Ei hayeng lakke.

Saroja: Eigi nungsinaba leijei. Eingonda amuk ayetpa pibirak-kanu.

Krishnananda: Nang-ga nungsinariba nupado eisu masak munna khan-i. “Mana nang-bu tasengna nungsiba natte. Nang-gi hakchang amasung naran-nathumsingdo kallak-mihoubadagi khudum channaba tat touribane.”

Saroja: (lanna takhibadagi) Kari! Ei magi maran-mathum pamlubagi-ni haibaaaa. Eigi hakchangsisu mangonda kat-thok-khre nang keidouge hairinooo….

Krishnananda: Nangnabu yabirabadi, ei mangonda nangidamak bikhya niyu hairabasu nijaruge.

Saroja: Karino nangna pamlibase? Eigi hakchansira natraga lan-thumsira? Eigi nungsinaba thugaibiganu.

Krishnananda: Bibiiiii…., nangsu amukta khanthaduna yengune, “eina nafamda nungsi fongdok-khibadi, supnatang-gi eesagi chahi 12 subata (7th Std. kari-ngei)  mangairingei-dani. Matamduda nahakki eemung-manung, eema-pabung amasung nachin-nanao kanasu masak munna khangjadri. Matamduda ei lan-thum pamba khanglamkhigadra? Lan-thumgi khaluragadi nangondagi henba meiyam-ama lei. Eidi nangbu thammoi sengna nungsibani.

Saroja: Ado, eigidi nungsinaba leijare. Nangsu malemsida leiriba nupiraktagi apamba-nungsiba ama khallo. Eingondadi yetpiranu.

Krishnananda: Handak mapoksimagidi, nahakna eigi ahanba & aroibani. Eina nangbu nungsibase malemsida anisuna fangloi.

Saroja: eibu thammoi sengna nungsi haibadumadi yarage. Adubu, kamdouna thajadoino.

Krishnananda: Nangna eefamda haikhiba waheisingdo ngasidi nang kaoramalle? Eidi kaodri.

Saroja: Aay! Eina kari-kari haikhiba? Amukta hairak-une.

Krishnananda: Nahakki ta-heidraba waheisingna maram oiduna sak-khiba wasak amadagi, nangidamak matik chaba mee ama oinaba hotnabada ei ngasifaoba chahi 14 eema-eepa, eechil-eenao amatagi masak ujaba fangdri.

Saroja: Oh! Aduk sanglaba matamse! Eigi karamba haiheidraba waheina, nahakki aduk kallaba wasak? Eibu amuktadi ngakpiyu.

Krishnananda: Nangi naran leite. Laira macha oina pokluba eigi irani. Nangi ashada Chahi 12 chupna Manipurda handribani. Ngasidi, “Nang-gidamak ei thawai loubasu ngamgani, thawai thabasu ngamgani.”

Saroja: (lanna takhibadagi) Hatlo! Eibu hatlo. Kaida liege nangbu? Khara thuna eibu hatlaga nang nungaina lelloko.

Krishnananda: Nang nana pangbra, Manipuri khangdabra natraga sono chubra amadi oire! Eina ngangbana ama, nangna tabana ama, nangidamak hingliba eina nangbu keidoubagi hattoino?

Saroja: Chanbiduna eingonda ayetpa pibiranu.

Krishnananda: Nupi oibi nakhoigi khongfamdi amuk soibada minok-meisa khangbatana punsigi aroiba panthung oigani. Matam leiringeida munna khanthahou. Ei nangbu thammoi sengna nungsi. Eigi nungsibabu meeraibiganu.

Saroja: Manasu eibu thammoi sengna nungsibi.

Krishnananda: “Eibuna matam ngaiyu haina ngasifaoba ngaihallamlaga, nangna atoppa nupaga nungsinaribado landro?

Saroja: Asuk kuiba matamse lottuna leiraga, houjikna eingonda eeran sinaba hotnariba karigino? Eibu hatlo! Eibu hatlaga nang nungaina lello.

 

Asumna, eina ngangbana ama, mana tabana ama. Mana nungaitana kappa-do tabada ei wa makha tadana ngeihak tumminna leithok-i. Kapkanu haina themlubabu, hennadum wa-wa kapthorak-i. “Malemsida nuclear & atom bomb anisi nattana atoppa khwaidagi tamthiba pumnamakpu sumhatpa ngamba khulaidi ‘nupigi momon meenok & pirang-ni haibase numittuda khangba ngamkhi”. Mana kappa tabada ei karimata haifam khangkhidre, pung-pang pang-thakhi. Call kakthatlaga, hayeng Mumbai-da pugadaba pot-chei loisinduna tuminna ngeihak leithok-i. Pot-chei yomsinba loiraduna ngeihak tumthage touru-i, tumba yade. Masu tumba yaramlaroi haiduna call touduna themnaba hotnei, paikhatlakte. Asumna ahingduma tumdana nongankhiba khanghoukhide.

 

Eigi research program-ga mari leinana tha-2 Mumbai-da training touba loiraga Bangalore-da hek thorakpaga, Saroja-gi machanupi ‘Bije & Sur’ thengnakhi. Makhoi animak eiga machega leinariba maongse khangdribani. Saroja-na Kamannahalli-da leikhrabasu, makhoi ani punna Tin-Factory da bara louduna leibani. Baragi yumbuduga khatna-cheinaba toubadagi eibu mateng khara pangbiyu haina chatlubani. Eechan anigi mabung saktuna, yumbuduga wari-watai khara saraga chatlage haiduna thouranglingei,….

 

Khanghoudana lak-khiba nonglei nungsitna purakpa amuba leichinna atiya sinba thungna pumam mamhankhi. Leppa leitana fudit-funa heitharakpa nong marakta laojao-sorok-ta leiramba khudingmak magi-magi maikei thiduna chensinnakhi. Nong hanglaga chatlage haiduna eisu ngeihak ngaibani, nong tapthabadi lairadana hennadum safu kankhatlak-khi. Chatningbanasu loire, adubu yum thadoktuna chatpa yakhidre. Nupi ngakta leiba yumni. Eina hek leisillubasu fajade. Ei toufam khang-khide. Thenglabasu thengna hallage haiduna ngaihak amuk ngaibani, upai leite. Nong leppa-kouba leikhide.

Asumna, ngeihak khanjanaringei, eechan Bije-na…

 

Bije: Da, nongsisu hangdre, pungsu a youkhre, hanba farak tarani, ngasi ahingsimadi lek-khrodana?

Krishnananda: Hayengsu setliba firol-si adum setpa haiduni. Karidi upai lei. Eeswarna tamba haiduni. Fare, hayeng ayuk asidagi oina University-da asum chatkhrage.

Bije: Da, kari insang chasige?

Krishnananda: areiba ama hekta thonglo. Nongnaga kanbaga kaida amuk kari thiruge hairino?

Bije: Hoida, Soibum lei. Masiga ngapak ayaibaga thonglageko da?

Krishnananda: Um, madu Bangalore-da atangba insang-nihe.

Asumna, ahingduma ei eechansing-ga leinminnare. Numidang-gi chaklen chaba loiraduna, eechan aniga punna faminnaduna ngeihak wari-watai sannaringei, eechan Sur-na marak thatna, makha tarak-i;

Sur: Da, wa ama hang-ge saogadra? Da-gi nungsinaba leijabra?

Krishnananda: Adubu karigi saodoino. Eigi nungsinaba………………..;

Sarmila: Da, keidourage tuminna leiradi? Eekairiba haiduro? Eenamma oidoido kanano haibane?

Krishnananda: Eekaiba natteda. Eigi nungsinaba lei haibasu yadri. Amaromda, leite haibasu langani. Masi sanglaba warini. Kannade, tumlasi. Hayeng thabak nganta chatnadoini. Nangsu tuition chattoi natra. Tumhouro, da-su tumlurage.

Sur: Da, Yade, ngaikho. Please……

Krishnananda: Fare-fare, eechanna yamna taninglabanina, hairage taro. Ado, wari loidringeida tumbadi yaroi, thenglasu thengna tagadaba. Ngamgadra?

Sur: Um tage-tage houro.

Krishnananda: Matamdo ei class 7 khaktamak kari. Leikha boi-gi aroiba chenada heita-heitana punsigi ahanba nungsi chithi ama ikhi. Masu angang oiribanina chithido gyan taribra, tadribra khangdre, loudama lousingkhi paokhumdi hallakte. Paokhum piraktrifaoba eisu hanjin-hanjin pisilli. Chahi anigi matung eina class 9 karakpa matamda magisu ahanba oina paokhum hallakkhi………………….

“Da,

Da-na chachanbu nungsibi takpirakpado eigidi eeraibak fabani. Masina eigi punsigisu ahanbani. Adubu, Eikhoi angang khara oimalli matam kharadangdi ngaibiyu. Eikhoi mapung marei farabakanda amuk nungsi pamennasi.”

Chahi ani chupna ngaijarakpa mahakki paokhum tabada ei hainingai leitana penjakhi. Tungi khallagadi mahakki paokhumse chummi khalladuna lairik laisu ningthina tamduna, matik chaba mee ama hanna oibana fare khanjakhi. Mahakki ashada anouba manglan ama mangba houjakhi. Karigumba lambi-lamthongda thengnarabasu, magi paokhumbu ikai khumnanaba hotnabada, ‘Momon Nokchaba’ nattana ei mabu hangatna yengjabafaoba ngamkhide. Thammoi sengna mabu nungsirubana, eina magi paokhumda adukki matik thajakhi, ikai khumnakhi amasung chaothokchakhi.

Sur: Da, Nupido Maming kari kouge? Ningthoukhong kari leikaidagino? Masak yam fajaramgadaba malliko.

Krishnananda: Maming-di haidokpa yadri, konna haige. Um, masaksu eigi mittadi yamna fajei.

Class 10 loiraduna ei ‘Johnstone Higher Secondary, Imphal-da makha lairik tamthanaba chatpa takhi. Chatlamdaigi matamduda eina mabu amuktang unanaba hotnakhi, adubu aremba takhi. Imphal-da hek leikhibadagi eigi awatpa amadagi Ningthoukhong-da toina lakpa ngamkhidre. Karigumba laklabasu, numidang last bus-ta laklaga amuk mathang numitki first bus-ta hallakkhi. Eikhoi ani amuktasu sak-mai unaduna wari sannabagi matam fangkhide. Adubu, post-ki mateng louduna ei tattana magi mafamda Chithi thabadi lepkhide.

Sur: Manadi da-na thakhiba Chithi-singdugi paokhumdi hallakpra.

Krishnananda: Hallakte!

Chahi anigi matung PUC (12th Std.) loiraduna ei amuk Ningthoukhong-da magi asha puduna hallakkhi. Nungsi maithong uningbana langtaknakhi. Mamannabigi mateng louduna mabu unanaba pao chenkhi. Lakte! Anisuba oina amuk chatli, adusu lakte! Ahumlak-suba oina mamannabiduna soidanaba sillamlage haibaduda eisu aroiba oina chatli. Adusu leiramdre! Ei ikaibana toufam khangkhide.

“Maga-eiga nungsinnabasu nattana karigi unadoino, darkar oide, arembada matam mang-halliba. Laira-chudatnaba maga eiga nungsinabadi hairunu, mangdafaoba uningde. Masak khuthiduga, marandi paidana, aa-u aa-u nupi masak fajaba-kasu pamlliba. Amuk hanna yetlanu haiyuko”

 

To be continued…

 

[ Read Chakliba Thammoise Eigini, Magi Natte Part I here: https://kanglaonline.in/2014/02/chakliba-thammoise-eigini-magi-natte-part-i/ ]

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here